Tworzą małżonkowie lub osoba nie pozostająca w związku małżeńskim, posiadający zaświadczenie kwalifikacyjne, o którym mowa wyżej.
Objęcie dziecka jedną z rodzinnych form pieczy zastępczej następuje na okres nie dłuższy niż do osiągnięcia pełnoletności. Natomiast po jej osiągnięciu osoba ta może kontynuować swój pobyt w tejże rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka do ukończenia 25-go roku życia, za zgodą dotychczasowych opiekunów, o ile kontynuuje naukę w szkole, zakładzie kształcenia nauczycieli, uczelni lub u pracodawcy w celu przygotowania zawodowego.
Formalne wymogi wobec kandydatów na opiekunów zastępczych obejmują posiadanie pełni władzy rodzicielskiej w stosunku do własnych dzieci, wypełnianie obowiązku alimentacyjnego, o ile taki istnieje oraz pełnej zdolności do czynności prawnych, jak również dysponowanie odpowiednimi warunkami lokalowymi i materialnymi, umożliwiającymi dziecku zaspokojenie jego indywidualnych potrzeb. Ponadto, kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej muszą być zdolni do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co powinno być potwierdzone zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz opinią psychologiczną o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka.
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej jest niezwykle odpowiedzialnym i ważnym zadaniem. Wobec czego niezbędnym jest regulacja istotnych obowiązków nałożonych na rodzinę zastępczą przepisami prawa.
Zgodnie z art. 1121 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek i prawo wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem umieszczonym w pieczy zastępczej, jego wychowania i reprezentowania w tych sprawach, a w szczególności w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie jego potrzeb, należą do rodziny zastępczej. Pozostałe obowiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej należą do rodziców dziecka, o ile nie zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej a władza ta została im jedynie ograniczona przez sąd. Powyższego przepisu nie stosuje się w przypadku, gdy sąd postanowił inaczej.
Zgodnie z art. 40 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej do obowiązków rodziny zastępczej należy zapewnienie dziecku całodobowej opieki i wychowania, w szczególności:
- traktowanie dziecka w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej, zapewnianie dostępu do przysługujących świadczeń zdrowotnych
- zapewnianie kształcenia, wyrównywania braków rozwojowych i szkolnych,
- zapewnianie rozwoju uzdolnień i zainteresowań,
- zaspokajanie jego potrzeb emocjonalnych, bytowych, rozwojowych, społecznych oraz religijnych,
- zapewnianie ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka, umożliwianie kontaktu z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowił inaczej.
Ważnym aspektem pieczy zastępczej jest podtrzymywanie więzi dziecka z rodziną biologiczną, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz wszelkie działania zmierzające do powrotu dziecka do domu rodzinnego.
W myśl art. 113 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem ustala rodzina zastępcza wraz z rodzicami dziecka kierując się jego dobrem i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia, w przypadku braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Deklarujemy swoją pomoc w razie trudności z ustalaniem kontaktów dzieci z ich rodziną biologiczną.
Osoby pełniące funkcję rodziny zastępczej niezawodowej i zawodowej są obowiązane do informowania tutejszego organu o każdej zmianie danych dotyczących: nazwiska, obywatelstwa, adresu miejsca zamieszkania, stanu cywilnego, wykształcenia, zawodu, miejsca pracy, źródła dochodu, warunków mieszkaniowych, ukończonych szkoleń, liczbie umieszczonych dzieci oraz stanu zdrowia. Osoby pełniące funkcję rodziny zastępczej niezawodowej i zawodowej mają obowiązek przedstawiania co dwa lata zaświadczenia o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej wystawionego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej
